Zaman ayarlı Exxon hamlesi

ExxonMobil, Rumların tek taraflı hak iddia ettiği 10 numaralı parselde doğalgaz aramaya başladı. KKTC’nin haklarının açık bir şekilde gasp edildiğini söyleyen uzmanlar, Türkiye’nin bölgedeki diğer parsellerde sondaja başlamasını istedi.

ABD’li ExxonMobil ile Qatar Petroleum ortaklığı, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) tek taraflı ilan ettiği sözde 10 numaralı parselde doğalgaz arama faaliyetlerine başladı. Ada’nın güneyinde Navtex yayınlayan Rumlar, çalışmaların 25 Şubat 2019 tarihine kadar süreceğini duyurdu. Gelişmeleri yakından takip eden Türk Donanması, Saros Körfezi ile Aksaz açıklarında "Fiili Silah Atış Eğitimleri" düzenleyerek, ExxonMobil’in tartışmalı 6 numaralı parsele girmemesi için açık bir uyarıda bulundu. ExxonMobil adına sondaj yapacak ‘Stena IceMax’ isimli geminin ise yerini kaybettirmek için otomatik gemi tanıma sistemini (AİS) kapattığı öğrenildi. ‘Stena IceMax’ gemisi uluslararası denizcilik radarını yayınlayan MarineTraffic sitesinde halen Malta açıklarında görülüyor.

Güney Kıbrıs Enerji Bakanı Yorgos Lakkotripis, Kıbrıs’ı ziyaret eden ABD Enerji Kaynakları Bakan Yardımcısı Francis Fannon ile Lefkoşa’da bir araya geldi. Lakkotripis, yaptığı açıklamada, Güney Kıbrıs tarafından Delfini olarak isimlendirilen bölgede Exxon Mobil-Qatar Petroleum tarafından gerçekleştirilen sondaj çalışmasının başladığını duyurdu. Rumlar, arama faaliyetleri için dört ay süreli Navtex yayımlarken, Stena IceMax isimli sondaj gemisinin ilk etap çalışmalarının aralık ortasında tamamlanması bekleniyor.

KRİTİK ZİYARETLER

Sondaj faaliyetleri öncesinde Güney Kıbrıs’a gelen ABD’nin Enerji Konularından Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Francis Fannon, Kıbrıslı Rumların ada açıklarında sürdürdüğü doğalgaz arama çalışmalarına destek verdiklerini açıkladı. ABD’nin "Kıbrıs’ın kaynak zenginliğini geliştirme hakkını tanıyan pozisyonunu uzun zamandır sürdürdüğünü" belirten Fannon, bölgedeki enerji kaynaklarını "işbirliği ve ekonomik gelişme için bir katalizör" olarak gördüklerini söyledi. Fannon’un, Doğu Akdeniz’deki iki büyük oyuncu olan Mısır ve İsrail’i de ziyaret için adadan ayrıldığı bildirildi.

‘Stena IceMax’ gemisi MarineTraffic’te halen Malta açıklarında görünüyor.

TÜRKİYE’DEN SONDAJLI CEVAP

ABD ve Rumların Akdeniz’deki hak ihlallerine karşı bürokrasinin tüm kademelerinden sert tepki gelirken, asıl cevabın kendi sondaj faaliyetlerimize hız vererek iletileceği öğrenildi. Türkiye’nin yeni nesil sondaj gemisi Fatih’in Antalya’nın 100 kilometre açıklarındaki Alanya1 bölgesindeki çalışmaları devam ederken, ABD’den kiralanan ‘Rowan Norway’ platformu da sondaj için Mersin’e gönderildi. Burada tanklarına su alarak deniz yüzeyinde yüzer hale getirilen dev platform, 36 saatlik işlemin ardından dün sondaj çalışması için Mersin’den ayrıldı. Mersin Liman Başkanlığı’na ait 3 römorkör tarafından çekilen ve Sahil Güvenlik ekiplerinin eşlik ettiği platformun, Mersin’in yaklaşık 19 mil açığında sondaj çalışmalarına başladığı öğrenildi.

BİR HAMLE DE KARADENİZ’DEN

Türkiye, Akdeniz’in yanı sıra Karadeniz’de de doğalgaz sondaj faaliyetlerine hız verme kararı aldı. Barbaros Sismik Araştırma Gemisi’nin yaptığı çalışmalarda, Batı Karadeniz’de zengin rezerve sahip doğalgaz yatakları tespit edildi. Enerji Enstitüsü’nün bildirdiğine göre Türkiye, Batı Karadeniz’de, Romanya ve Bulgaristan’ın yıllardır petrol ve doğalgaz çıkardığı Tuna bloğunda sondaj çalışmalarını yakında başlatacak. Sondaj, Türkiye ile Romanya ve Bulgaristan deniz yetki alanlarının birleştiği hatta yakın bir noktada yapılacak. Kaynağını Tuna deltasının yüzyıllık birikiminden alan, basınca dayalı ısıdan kaynaklı doğalgaz ve petrol rezervlerinin bulunduğu Tuna Bloğu’nda, Romanya yıllardır doğalgaz ve petrol çıkarıyor.

YENİ GEMİ KİRALANACAK

Romanya’nın neredeyse doğalgaz gelirlerinin tamamını karşılayan bölgede, Bulgaristan da son zamanlarda faaliyetlerini artırdı. Türkiye ise çok az bir bölümü Türk deniz sularında bulunan Tuna bloğunda kaynak tespit etti. Türkiye Petrollerinin (TP) sondaj sahası olan bölgede sondaj için mevkii belirleme çalışmaları da başlatıldı. Halen Karadeniz’de İğneada açıklarında sismik araştırma faaliyetlerini sürdüren Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisinden operasyonu yapması istendi. Oruç Reis’in üzerindeki ekipman yetersiz gelince TP, lokasyon belirleme çalışması için yurtdışından bir sismik araştırma gemisi kiralamayı planladı. Lokasyonun belirlenmesi ardından Tuna bloğunda sondaj başlatılacak.

Yorgos Lakkotripis (solda) Francis Fannon (sağda)

10 NUMARALI BLOK

Rum yönetiminin 2011’deki MEB ilanının ardından KKTC de, Ankara ile anlaşarak Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO)’na Ada açıklarında petrol ve doğalgaz arama yetkisi vermişti. KKTC’nin TPAO’ya petrol ve doğalgaz arama ruhsatı verdiği E, F ve G sahaları, Rum Yönetimi’nin belirlediği 1, 2, 3, 8, 9, 12 ve 13 numaralı bloklar ile çakışıyor. Exxon Mobil’in arama yapacağı 10 numaralı blok ise kesişen bölgelerin dışında kalıyor. Buna rağmen KKTC’nin Ada üzerindeki eşit haklarından dolayı Türkler, Rumların tek taraflı anlaşmalarını kabul etmiyor.

Öte yandan Türkiye Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz arama faaliyetleri için 1 Şubat’a kadar geçerli olan bir Navtex yayınlamıştı.

‘Rowan Norway’ platformu

ABD TARAFINI BELİRLEDİ

ExxonMobil’in 10 numaralı parsalde sondaja başlamasının KKTC’nin haklarının açık bir gaspı olduğuna dikkat çeken uzmanlara göre, ABD, bu adımıyla Kıbrıs anlaşmazlığında da tarafını net olarak belli etmiş oldu. KKTC’nin 35. kuruluş yıldönümüne “denk getirilen” sondaj faaliyetiyle ABD, KKTC’nin hükümranlık hakkını ortadan kaldırmaya öncülük etmeye başladı. Uzmanlar, Türkiye’nin tartışmalı 1, 4, 5, 6 veya 7. parselde sondaj faaliyetine başlasını gerektiğini, bu adımın çok etkili bir siyasi mesaj olacağı görüşünde.